उत्तम आरोग्य आणि चविष्ट स्वयंपाकासाठी योग्य खाद्यतेल (Edible Oil) निवडणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. गेल्या काही दिवसांत बाजारात खाद्यतेलाच्या किमतीत मोठी घसरण (Price Drop) नोंदवली गेली आहे, ज्यामुळे सर्वसामान्य ग्राहकांना मोठा दिलासा मिळाला आहे.
खाद्यतेलाच्या दरातील ही घसरण (Khadyatel Dar) नेमकी किती आहे आणि स्वयंपाकासाठी बाजारात उपलब्ध असलेले प्रमुख तेल प्रकार, त्यांचे फायदे तसेच आरोग्य जपण्यासाठी योग्य तेल कसे निवडावे, याची सविस्तर माहिती येथे दिली आहे.
बाजारातील प्रमुख खाद्यतेलाचे आजचे अंदाजित दर Edible Oil
खाद्यतेलाच्या किमतीत झालेल्या घसरणीमुळे आज (ऑक्टोबर २०२५) बाजारात अंदाजित दर खालीलप्रमाणे आहेत:
| खाद्यतेल प्रकार | अंदाजित दर (प्रति किलो) |
| सोयाबीन तेल (Soybean Oil) | सुमारे ₹१३० |
| सूर्यफूल तेल (Sunflower Oil) | सुमारे ₹१३० |
| शेंगदाणा तेल (Groundnut Oil) | सुमारे ₹१८५ |
(टीप: वरील दर हे सूचक असून, ब्रँड, गुणवत्ता आणि ठिकाणानुसार दरांमध्ये किरकोळ फरक असू शकतो.)
विविध खाद्यतेल प्रकार आणि त्यांचे आरोग्य फायदे
बाजारात उपलब्ध असलेल्या प्रत्येक तेलाचे स्वतःचे वैशिष्ट्य आणि आरोग्यदायी गुणधर्म आहेत:
| खाद्यतेल | वैशिष्ट्ये | स्त्रोत आणि उपयोग |
| शेंगदाणा तेल | गोडसर चव, दाटसर, कोलेस्ट्रॉल संतुलित ठेवण्यास मदत करते, हृदयासाठी उपयुक्त फॅट्स (Fats) असतात. | शेंगदाणे; तळणीसाठी (Deep Frying) उत्तम मानले जाते. |
| सूर्यफूल तेल | पचायला हलके आणि सोपे, व्हिटॅमिन E चा चांगला स्रोत. | सूर्यफूल बिया; त्वचा आणि संपूर्ण आरोग्यासाठी फायदेशीर, भाज्या शिजवण्यासाठी उपयुक्त. |
| सोयाबीन तेल | ओमेगा-3 आणि ओमेगा-6 फॅटी ऍसिडचा स्रोत, आर्थिकदृष्ट्या परवडणारे. | सोयाबीन बिया; स्वयंपाकातील सर्वसाधारण उपयोगासाठी उपयुक्त. |
| खोबरेल तेल | मध्यम-साखळी फॅटी ऍसिड (Acid) आरोग्यासाठी फायदेशीर, उच्च तापमानातही टिकाऊ. | नारळाचे खोबरे; दक्षिण भारतात स्वयंपाकासाठी मोठ्या प्रमाणावर वापरले जाते. |
| मोहरीचे तेल | तिखटसर वास, रोगप्रतिकारशक्ती (Immunity) वाढवण्यासाठी उपयुक्त, हृदयाच्या आरोग्यासाठी मदत करते. | मोहरीच्या बिया; उत्तर आणि पूर्व भारतात सर्वाधिक लोकप्रिय. |
आरोग्य जपण्यासाठी योग्य तेल कसे निवडावे?
फक्त स्वस्त दर पाहून तेल निवडू नका, तर तेलाची प्रक्रिया आणि तुमच्या आरोग्याची गरज विचारात घेणे महत्त्वाचे आहे:
१. प्रक्रिया पद्धत तपासा (Processing Method)
- कोल्ड-प्रेस्ड तेल (Cold-Pressed Oil): हे तेल कमी तापमानावर काढले जाते. यामुळे त्यातील नैसर्गिक पोषक घटक, जीवनसत्त्वे (Vitamins) आणि अँटीऑक्सिडंट्स टिकून राहतात. आरोग्यदृष्ट्या हे तेल उत्तम मानले जाते.
- रिफाईंड तेल (Refined Oil): रासायनिक प्रक्रिया करून हे तेल शुद्ध केले जाते, ज्यामुळे त्याचा वास आणि रंग कमी होतो.
२. वापराचा उद्देश आणि तापमान
- तळणीसाठी (Frying): जर तुम्हाला जास्त तापमानावर तळणी करायची असेल, तर उच्च ‘स्मोक पॉइंट’ (High Smoke Point Oil) असलेले तेल, जसे की शेंगदाणा तेल किंवा सूर्यफूल तेल निवडावे.
- कमी तापमानासाठी: सॅलड ड्रेसिंग किंवा कमी तापमानावर शिजवण्याकरिता कोल्ड-प्रेस्ड (Virgin) तेल वापरणे फायदेशीर ठरते.
३. तुमच्या आरोग्याची गरज (Health Needs)
प्रत्येक व्यक्तीच्या शरीराची गरज वेगवेगळी असते. त्यामुळे, तेल निवडताना फक्त चव किंवा किंमत न पाहता, हृदयाचे आरोग्य, मधुमेह किंवा अन्य विशिष्ट आरोग्याच्या स्थितीनुसार आहारतज्ञांचा सल्ला घेऊन तेलाची निवड करावी.
सर्वात महत्त्वाचा नियम: प्रमाणबद्ध वापर
तुम्ही कोणताही तेल प्रकार निवडला असला तरी, त्याचा वापर नेहमी प्रमाणात (In Moderation) ठेवावा. तेलाचे अतिसेवन (Excessive Consumption) कोणत्याही परिस्थितीत आरोग्यासाठी हानिकारक ठरू शकते. दैनंदिन स्वयंपाकात योग्य तेलाची निवड आणि प्रमाणात वापर केल्यास दीर्घकाळ आपले आरोग्य उत्तम राहण्यास मदत होते.
महत्त्वाची सूचना: वरील माहिती केवळ सामान्य जनजागृतीसाठी आहे. कोणताही खाद्यतेल प्रकार आपल्या आहारात समाविष्ट करण्यापूर्वी किंवा आरोग्याच्या विशिष्ट स्थितीनुसार तज्ज्ञ डॉक्टर किंवा आहारतज्ञांचा (Dietician/Doctor) सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
